- Views 0
- Likes 0
ورزش از جمله علومی است که ویژگی‌های علمی آن در ابعاد مختلف جامعه، به ویژه بعد فرهنگی و اجتماعی بسیار روشن و آشکار است.همچنین در بهداشت و سلامت جسم و روح، ایجاد نشاط، افزایش قابلیت‌های کاربردی ماهیچه‌ها و عضلات در هنگام انجام کارها نقش کارسازی دارد. به همین جهت است که کشورهای مختلف، جایگاه ویژه‌ای برای تربیت بدنی و ورزش قائل هستند و سازمان‌های گوناگونی را برای گسترش آن ایجاد کرده‌اند. در جامعه ما تربیت بدنی بیشتر بر هدف‌های ارزشمند انسانی تأکید دارد که منظور از آن همان پرورش فکر و جسم در جهت رشد و تکامل ارزشهای انسانی و آموختن رفتارهای مطلوب فردی و اجتماعی است.از آنجا که معلومات و مهارت‌های مختلف انسان، جنبه اکتسابی دارد، برای به فعلیت درآوردن استعدادهای خود لازم است به آموزش و تمرین بپردازد. بنابراین اهمیت تربیت بدنی و ورزش در آمادگی برای رسیدن به کمال والای انسانی غیرقابل انکار است.
اهداف اصلی تربیت بدنی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
1-هدف‌های جسمانی:
-تقویت قوای عمومی بدن
-ایجاد هماهنگی بین اعصاب و عضلات
-ایجاد سرعت و مهارت در واکنش‌های عضلانی
-ایجاد استقامت در برابر فشارهای جسمی
-ازدیاد نیروی بدنی
-اصلاح و توان‌بخشی و جبران نقایص بدنی
2-هدف‌های روانی:
-کشف خویشتن از نظر استعدادهای نهفته بدنی – روانی
-تربیت شخصیت و پرورش روحیه همیاری
-برانگیختن فرد برای تحرک و پیشگیری از خمودگی
-برقراری تعادل روانی و احساس نیرومندی
3-هدف‌های اجتماعی:
-پرورش حس احترام به قوانین گروهی و اجتماعی
-پرورش توان مدیریت و تصمیم‌گیری
-پرورش احساس نوعدوستی و جوانمردی
-پرورش نیروی بدنی – روانی مورد نیاز جامعه
-پرورش روحیه ایثار و از خودگذشتگی
-پیشگیری از سرایت بیماری‌ها و برخی از آسیب‌های اجتماعی
اهمیت ورزش در دوران کودکی
اهمیت دادن به ورزش در دوران کودکی، امری مهم و حیاتی است. زیرا کودک همواره در حال رشد است و رشد مطلوب و همه جانبه او می‌تواند در زندگی آینده‌اش بسیار مفید و موثر واقع شود. رشد کودک در صورتی در دوران نوجوانی تکمیل میشود
که جریان رشد او در تمامی مراحل قبلی به خوبی هدایت شده باشد.
در سنین پایین، نقص یا ناراحتی در قسمتی خاص از بدن، با تمرین و تقویت عضلات سریع تر برطرف میشود.
اما هرچه سن کودک افزایش یابد، این عمل به کندی امکان‌پذیر خواهد بود.
بی‌توجهی به نقص یا ناراحتی بدنی کودک در این دوره باعث می‌شودکه آن ناراحتی به طور بسیار سریع پیشرفت کند.
راه‌رفتن و نشستن غلط کودک ممکن است عوارضی در او ایجاد کند که مستقیما بر ستون فقرات او اثر نامطلوبی بگذارد. در سنین قبل از نوجوانی بهتر است به حرکات بدنی کودک شکل داده شود. بنابراین باید امکانات، وسایل و لوازم به اندازه کافی در اختیار او قرار گیرد.
انواع دو، پرش‌ها، پرتاب توپ و پاس گرفتن به شکل رقابتی، خودبه‌خود باعث تقویت همه جانبه روح و جسم کودک می شود.
بازی کودک در دبستان
در دوره دبستان، تربیت و تقویت کودک از طریق بازی، امری ضروری است. یکی از موثرترین وسیله‌ها برای رسیدن به وضع مطلوب در تربیت بدنی و ورزش دوره ابتدایی، بازی است.
کودکانی که بین 7 تا 12 سالگی در مرحله دبستانی می‌گذرانند، تمایل زیادی دارند که به صورت گروهی بازی کنند.
در این دوره، بازی نقش بسیار مهمی در رشد کودک دارد. فعالیت و جنب و جوش کودک در دوره دبستان بسیار زیاد است. کودک به اقتضای رشد ذهنی و حواس خود در این مرحله قادر است مسائل و حقایق بیشتری را نسبت به دوره‌های قبل درک کند و به قول برخی از صاحب‌نظران، فعالیتهای کودکان که اغلب به شکل بازی در می‌آیند، کلید حقیقی رشد و تکامل همه جانبه آنها است.
یادگیری از طریق انجام دادن و بازی کردن می‌تواند کاملا در این مرحله تحقق یابد. بازی کودک دبستانی می‌تواند با بسیاری از مطالب خواندنی و نوشتنی همراه باشد. بازی و تمرین بدنی برای کودکان یک امر طبیعی است.
بازی همواره با انگیزه‌هایی همراه است که کودک را تحریک می‌کند تا اعضای گوناگون، حواس و ذهن خود را به کار اندازد و همین به کار بردن، موجب رشد و تربیت اومی‌شود. بازی درست و به موقع می‌تواند خجالت، ترس و پرخاشگری کودکان را از بین ببرد و به نحو موثری از حساسیت و نگرانی آنها بکاهد.کودک از طریق بازی کردن، احساسات خود را بیان می‌کند و ترس‌ها و نگرانی‌های خود را ابراز می‌دارد و گاه مسائل و مشکلات خود را حل می‌کند. بازی از آن جا که در رشد همه جانبه کودکان دبستانی نقش بسیار مهمی دارد، باید بیش از پیش مورد توجه مربیان و معلمان قرار گیرد.
برنامه‌ریزی درس تربیت بدنی
برنامه‌ریزی درس تربیت بدنی و ورزش در دبستان باید به گونه‌ای صورت گیرد که فقط به رشد و تکامل قوای جسمانی محدود نشود باید تمامی ابعاد شخصیت کودک اعم از عاطفی، روانی، اجتماعی و غیره را در برگیرد. تربیت بدنی و ورزش یکی از دروس اصلی در دوره ابتدایی است که اگر به درستی برای آن برنامه‌ریزی شود، دانش‌آموزان را در یادگیری تمامی دروس یاری می‌دهد و زمینه تحقق اهداف کلی آموزش و پرورش را فراهم می‌کند. تربیت بدنی باید بتواند از طریق فعالیتهای جسمانی و تمرین‌ها و ورزش‌های مختلف، رشد و توسعه قوای بدنی، توانایی‌ها و استعدادهای ذهنی، عاطفی و اجتماعی دانش‌آموزان را تسهیل کند. درس تربیت بدنی و ورزش هرگز نباید به عنوان یکی از دروس حاشیه‌ای یا ضمیمه در دوره دبستان تلقی شود.
مربیان و معلمان ورزش در دوره ابتدایی باید موارد مربوط به آمادگی جسمانی را به گونه‌ای عرضه کنند که دانش‌آموزان تشویق شوند تمرین‌ها و فعالیتهای جسمی را حتی در خارج از مدرسه هم انجام دهند. زیرا یکی از اهداف مهم و دراز مدت تربیت بدنی، حفظ و نگهداری حد مطلوب آمادگی جسمانی دانش‌آموزان در سال‌های آینده است.
مراحل فعالیتهای تربیت بدنی در دبستان
فعالیتهای تربیت بدنی در دوره دبستان را می‌توان به سه مرحله اساسی تقسیم کرد:
1-فعالیتهای قبل از 8 سالگی
(مهارت‌های بنیادی):
در دوره پیش‌دبستانی و اوایل دوره دبستان، کسب توانایی‌ها و مهارت‌های اساسی در حرکات جابه‌جایی بسیار مورد توجه است.
زیرا افزایش و توسعه این نوع حرکات، این توان را به کودک می‌دهد تا یاد بگیرد که چگونه به درستی راه برود، بدود، بپرد و پرتاب و دریافت کند و حرکاتی مانند آن را انجام دهد.
والدین و مربیان باید باایجاد زمینه‌های مناسب و امکانات کافی، کودکان را به انجام بازی‌ها و فعالیتهای مختلف ورزشی، برای کسب انواع مهارت‌ها و فعالیتهای بدنی وا دارند.
2-فعالیتهای 8 تا 10 سالگی(مهارت‌هایابتدایی ورزش): در این سنین معلم باید بر اجرای حرکاتی تأکید کند که نیاز به دقت و مهارت بیشتری دارند. آموزش حرکات ورزشی در این مرحله باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان حرکات ورزشی را کم‌کم با مهارت‌های ورزشی هماهنگ کنند. برای تحقق این کار معلم می‌تواند شکل ساده‌ای از والیبال که در آن ترکیبی از مهارت‌های بنیادی مانند دویدن، پریدن، ضربه‌زدن، پرتاب و دریافت کردن وجود دارد، به دانش‌آموزان آموزش دهد. البته معلم برای انجام این کار باید نیازها و علاقه‌های دانش‌آموزان و همچنین امکانات موجود در مدرسه را هم در نظر بگیرد.
3-فعالیتهای 10 تا 12 سالگی (مهارت‌های ورزشی): مهارت‌های ورزشی در سال‌های آخر دبستان آموزش داده میشود. زیرا در این سنین کودک از نظر جسمی، ذهنی، عاطفی و روانی آمادگی بیشتری پیدا کرده است و می‌تواند آموزش‌ها و تمرین‌های ورزشی را جدی‌تر و بهتر اجرا کند.
البته معلم باید برای ایجاد مهارت مناسب در این سنین، تمرین‌های بیشتر و طولانی‌تری را در نظر بگیرد، فعالیتهای شدید و آرام را به طور متناوب قرار دهد، از برگزاری فعالیتهای مسابقه‌ای شدید بپرهیزد و بر جنبه‌های انسانی ورزش، خصوصیات خوب اخلاقی و حس گروهی تأکید کند.
اردوهای ورزشی و تفریحی
در دبستان، اردوهای تفریحی و ورزشی کوتاه مدت روزانه یا ساعتی که با تلاش معلم در مکان‌های معینی برگزار میشود، می‌تواند علاوه بر افزایش مهارت، حرکات و فعالیتهای ورزشی دانش‌آموزان، در رشد و تکامل ذهنی، عاطفی، روانی و اجتماعی آنها بسیار مؤثر باشد.
معلم باید محل مناسب برای برگزاری اردو انتخاب کند، وسایل و امکانات مورد نیاز را به خوبی پیش‌بینی کند تا دانش‌آموزان به راحتی بتوانند فعالیتهای ورزشی خود را انجام دهند.
در برخی مواقع معلم می‌تواند دانش‌آموزان را به گروه‌های مختلفی تقسیم کند تا با یکدیگر به رقابت سالم بپردازند.
در اردوهای تفریحی و ورزشی، دانش‌آموزان ضمن انجام فعالیتهای ورزشی، روابط و دادوستدهای اجتماعی خود را توسعه می‌دهند و با زندگی جمعی و فعالیتهای گروهی آشنا می‌شوند.
بنابراین معلم باید در طول سال تحصیلی و در موقعیت‌های مناسب، با برگزاری اردوهای تفریحی و ورزشی برای دانش‌آموزان، زمینه رشد و تکامل بدنی، ذهنی و اجتماعی آنها را فراهم کند.
البته بهتر است که معلم بیشتر از اردوهای کوتاه مدت ساعتی استفاده کند. زیرا اردوهای روزانه نیاز به تجهیزات و امکانات بیشتری دارند.
همچنین معلم باید از ایمن بودن محل برگزاری اردو اطلاع داشته باشد و با پیش‌بینی‌های لازم از خطرات احتمالی پیشگیری کند و تمامی تلاش خود را برای تامین سلامت دانش‌آموزان به کار گیرد. علاوه بر این معلم باید سعی کند تا دانش‌آموزان در اردو از وقت خود به خوبی استفاده کنند و از تنبلی و سهل‌انگاری بپرهیزند.
درس تربیت بدنی، یکی از دروس بسیار مهم در دوره ابتدایی است. اگر در این سنین موقعیت‌های لازم برای کسب تجربه‌های حرکتی و تکرار و تمرین آنها فراهم نشود، ممکن است کودک هرگز فرصت تصحیح و تکمیل الگوهای حرکات بنیادی را پیدا نکند و به همین دلیل یادگیری هر نوع مهارت ورزشی در سنین بالاتر با کندی انجام خواهدشد. به طور یقین اگر شناخت کافی نسبت به امری صورت نگیرد، نمی‌توان به راحتی آن را قبول یا رد کرد
بنابراین اگر پیشرفت تربیت بدنی و ورزش کشورمان و در واقع تضمین و تامین نسل‌های سالم و تندرست، مدنظر است، باید پیش‌بینی‌های لازم و سرمایه‌گذاری قوی و اساسی در این زمینه صورت پذیرد.
برای اصلاح و بهبود وضع تربیت بدنی در دوره دبستان، پیشنهادهای زیر ارائه میشود:
1-جذب نیروهای متخصص رشته تربیت بدنی برای تدریس در کلاس تربیت بدنی دوره ابتدایی
2- استفاده از بازی‌های دبستانی و آموزش حرکات پایه
3-افزایش سطح آگاهی مسئول مدرسه و اولیای دانش‌آموزان درباره کلاس تربیت بدنی.
4- توجه معلم ورزش به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان در تمامی جنبه‌های رشد و تکامل آنها.
5- افزایش و توسعه امکانات و وسایل ورزشی یکسان برای تمامی مدارس.
6-نظارت بر شیوه کلاسداری و اجرای درست مواد آموزشی تربیت بدنی از سوی معلمان ورزش.
7- ایجاد هماهنگی میان نگرش خانواده، مدرسه و معلم به فعالیت و حرکات‌های ورزشی توسط کارشناسان و مشاوران ورزیده تربیت بدنی.
8-تصمیم‌گیری برای کلاس تربیت بدنی توسط افراد متخصص و با هماهنگی اداره کل تربیت بدنی آموزش و پرورش صورت گیرد.
