فسیل به چیزی گفته می شود که توسط حفاری بدست آمده باشد به در واقع فسیل ها ، اجساد و بقایا و آثار موجوداتى مى باشند که پس از مرگ در بین رسوبات دفن شده و همراه با آن ها تحت تاثیر پدیده سنگ شدگى قرار گرفته اند.
فسیل ها انواع باقیمانده جانوران و گیاهان نظیر جسم حیوانات و استخوان هاى مربوط به آن ها و آثار و مواد به جامانده از آن ها نظیر فضولات، مدفوع، تخم ها ( آثار طبیعى ) و اثر لانه ها، آشیانه ها، رد پاها ( آثار مصنوعى ) را شامل مى شود و تمامى این ها به طور مستقیم توسط موجوداتی که در گذشته مى زیسته اند، به وجود آمده است.
شرط اساسی مورد نیاز برای اطلاق نام فسیل بر یک شی:
براى آن که یک شى فسیل به حساب آید، بایستى بقایا و یا آثار فعالیت زیستى موجودات گذشته باشد.
انواع فسیل ها
فسیل ها را به دو گروه تقسیم مى نمایند :
۱- فسیل هاى اندامى
۲- فسیل هاى اثری
فسیل هاى اندامى
بقایاى حقیقى موجودات زنده مى باشند که در حالات بسیار مساعد شکل آن ها با شکل موجود زنده اصلى اولیه کاملا تطبیق مى کند و تغییر زیادى در آن صورت نگرفته است.
فسیل هاى اثری
فسیل هاى اثرى علائم غیر مستقیم حیات هستند که توسط موجودات بر جاى گذاشته شده اند. مانند جاى پاهاى دایناسور، سایر شواهد فرآیندهاى حیات همچون فضولات و مدفوعات که به صورت فسیل در آمده اند همگى جزء فسیل هاى اثرى محسوب مى گردند.
شرایط تشکیل فسیل ها
برای فسیل شدن لازم است که بقایا و آثار موجودات زنده به سرعت و پیش از آنکه عوامل محیطی چون حمله موجودات جسدخوار، سائیدگی . بهم خوردگی توسط امواج، هوازدگی و ……… باعث تخریب آنها شود در زیر رسوبات دفن گردند.
چه فسیل هایى با ارزش خوانده می شوند:
فسیل هاى راهنما (Index Fossils) را فسیل ها با ارزش می خوانیم و حال اینکه فسیل هایی که به این نام خوانده میشوند چه خصوصیاتی دارند
- شناسایی آنها آسان است.
۲- بسیار فراوانند.
۳- داراى عمر کوتاه بوده اند.
۴- از گسترش جغرافیایى قابل توجهى برخوردارند
نام گذاری فسیل ها
توصیف موجودات زنده و یا فسیل از زمان Linne (لینه سوئدى) با یک سیستم نام گذارى دو گانه معمول شد. بدین معنى که هر موجود زنده یا فسیل داراى دو نام است : اسم جنس و اسم گونه
۱- اسم جنس که حرف اول آن با حروف بزرگ نوشته مى شود. Pachyteeichisma Caylicianensis Linne , 1798
2- اسم گونه که با حروف کوچک نوشته مى شود.
۳- اسم کاشف و توصیف کننده آن.
۴- سال کشف و انتشار نمونه.
گونه : عبارت است از توالى و تسلسل گروه هایى از جمعیت هاى طبیعى که افراد آن گروه ها بالفعل یا بالقوه قادر به تولید مثل با هم بودهع و از نظر زاد و ولد در شرایط امروزى از تمام گروههاى مشابه جدا هستند، یعنى قابلیت تولید مثل آنها را ندارد.
واحد هاى رده بندى بزرگتر از گونه :
جنس : در حقیقت واقعیت طبیعى ندارد و این واحد رده بندى کاملا قراردادى و مصنوعى است. تنها کار آن این نیست که گونه هایى را که با هم قرابت و خویشاوندى آشکار دارند در یک دسته قرار دهد که این امر مساله نام گذارى را آسان مى سازد.
چگونه فسیل ها را بیابیم
تکنیک ها و روش هاى مشخصى وجود دارند که دیرین شناسان از آن ها براى یافتن فسیل ها استفاده مى کنند. نباید اینطور تصور نمود در مکانى که فسیل یافت نمى شود، موجود زنده اى نیز در گذشته در آن جا نمى زیسته است. چه بسا موجودات زنده بسیارى در گذشته در آن مکان زندگى مى کرده اند اما محیط شرایط لازم براى فسیل شدن موجودات را نداشته است. از این رو است که بایستى خیلى خوش شانس باشیم تا بتوانیم فسیل ها را بیابیم .
فسیلى شدن
موجودات زنده پس از مرگ شان در نتیجه فرآیندى به فسیل تبدیل مى شوند، این فرایند که فسیلى شدن(Fossilization) نام دارد به شکل هاى مختلفى انجام مى شود و داراى انواع و اقسام بسیار زیادى مى باشد. تنوع در این فرآیند به علت ویژگی هاى منحصر به فرد هر موجودى است که فسیل مى شود. بنابراین فرایند فسیلى شدن از نظر وسعت حجم مى تواند داراى سطوح مختلفى باشد، مثلا ممکن است در حد یک سلول یا اندام یک موجود و یا در سطحى وسیعتر و حجیم تر یعنى بدن کامل موجود باشد.
تافونومى
علمى که به مطالعه شرایط دفن شدن موجودات زنده پس از مرگ شان مى پردازد و همچنین استقرار آن ها را در لایه هاى رسوبى مورد بحث و بررسى قرار مى دهد، تافونومى مى نامند. به عبارت ساده تر
تاریخچه تغییراتى که فسیل ها در حالات مختلف حفظ شدگى تحمل کرده اند را تافونو مى گویند .
تاریخچه تافونومىاکثر فسیل ها شامل سه مرحله است :
١. قبل از دفن شدن
٢. هنگام دفن شدن
٣. پس از دفن شدن
مرحله دفن شدن کوتاه ترین مرحله و پس از دفن شدن طولانى ترین است.
